Rozwód za porozumieniem stron, nazywany też rozwodem bez orzekania o winie, to tryb rozwiązania małżeństwa, w którym małżonkowie zgodnie wnioskują do sądu, aby nie ustalał, kto ponosi winę za rozkład pożycia małżeńskiego. W praktyce oznacza to, że sąd nie będzie badał, czy zawinił jeden z małżonków, oboje, czy nikt — tylko skupi się na tym, czy istnieją ustawowe przesłanki do zakończenia związku oraz jakie skutki rodzinne i majątkowe powinny zostać uregulowane.
Na czym polega rozwód za porozumieniem stron?
Zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym sąd może orzec rozwód wyłącznie wtedy, gdy między stronami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia. Mówimy o rozkładzie pożycia małżeńskiego, gdy ustały trzy podstawowe więzi: emocjonalna (brak więzi uczuciowej), fizyczna (brak współżycia) oraz gospodarcza, czyli ekonomiczna (małżonkowie nie prowadzą już wspólnego gospodarstwa domowego). Ten stan musi być nie tylko faktyczny, ale i nieodwracalny. Innymi słowy: sąd nie może orzec rozwodu, jeśli uzna, że istnieje realna szansa na powrót do wspólnego życia albo jeśli rozwód rażąco godziłby w dobro małoletnich dzieci stron.
W trybie rozwodu bez orzekania o winie sąd nadal bada te warunki. Zgoda stron nie wystarczy sama w sobie – konieczne jest ustalenie, że rozkład pożycia jest zupełny i trwały oraz że orzeczenie rozwodu nie naruszy rażąco interesu małoletnich dzieci ani zasad współżycia społecznego.
Rola zgodnego porozumienia w przypadku rozwodu bez orzekania o winie?
Istotą rozwiązania małżeństwa w tym trybie jest porozumienie małżonków co do wszystkich kluczowych kwestii po ustaniu związku. Małżonkowie powinni przedstawić sądowi uzgodnione stanowisko w kwestiach takich jak:
- wykonywanie władzy rodzicielskiej,
- opieka nad dziećmi i kontakty,
- wysokość alimentów na dziecko,
- podział majątku wspólnego / majątku dorobkowego, ewentualnie sposób korzystania z mieszkania po rozwodzie.
Im bardziej kompletne jest to porozumienie, tym sprawniej przebiega postępowanie rozwodowe i tym większa szansa, że zakończy się ono już na pierwszej rozprawie. W praktyce często przygotowuje je adwokat jednej lub obu stron, aby uniknąć niejasności w późniejszym wykonywaniu wyroku.
Rozwód za porozumieniem stron krok po kroku – jak wygląda ścieżka formalna?
Procedura zaczyna się od pisma procesowego – to pozew o rozwód (często mówi się też pozew rozwodowy). W takim pozwie można zawrzeć wyraźny wniosek o rozwód bez orzekania o winie, a więc wskazać, że strony zgodnie rezygnują z żądania ustalania winy za rozkład pożycia. W tej samej treści można ująć wniosek o rozwód wraz z propozycją rozstrzygnięcia o władzy rodzicielskiej, alimentach, kontaktach i sposobie korzystania z mieszkania.
Pozew należy złożyć w sądzie okręgowym właściwym miejscowo – co do zasady będzie to sąd, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie wspólne miejsce zamieszkania, o ile nadal mieszka tam jeden z nich. Złożyć pozew może każdy z małżonków; drugi otrzymuje go z sądu i ma prawo wnieść odpowiedź na pozew. Jeżeli także w odpowiedzi na pozew potwierdzi wolę zakończenia małżeństwa w trybie ugodowym, sąd zwykle nie prowadzi szerokiego postępowania dowodowego.
Kolejnym etapem jest rozprawa. Nawet przy pełnej zgodzie stron sąd co do zasady wyznacza termin, przesłuchuje małżonków i ocenia, czy rozkład pożycia rzeczywiście ma charakter nieodwracalny. Jeśli małżonkowie mają wspólne małoletnie dzieci, sąd musi dodatkowo ocenić, czy ustalenia co do opieki nad dziećmi oraz wysokość alimentów są zgodne z dobrem dziecka. Jeżeli wszystko jest jasne i niewątpliwe, wyrok może zapaść już na pierwszej rozprawie – sądowy finał bywa wtedy relatywnie szybki.
Skutki wyroku rozwodowego
Kiedy zapada orzeczenie w sprawie, czyli sąd wydaje wyrok i orzeka rozwód, dochodzi do rozwiązania małżeństwa. Wyrok ten porządkuje kilka obszarów:
- Rozwiązanie małżeństwa – małżeństwo formalnie przestaje istnieć z chwilą uprawomocnienia się wyroku.
- Władza rodzicielska i opieka nad dziećmi – sąd określa, jak będzie wyglądać wykonywanie władzy rodzicielskiej po rozwodzie i kto sprawuje stałą opiekę nad dziećmi. Może pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom albo ją ograniczyć jednemu z nich, jeśli wymaga tego dobro dziecka.
- Alimenty / alimenty na dziecko – sąd ustala obowiązek alimentacyjny względem dzieci; wysokość alimentów powinna odpowiadać usprawiedliwionym potrzebom dziecka oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego rodzica.
- Kontakty – ustala się sposób kontaktów z dzieckiem rodzica, z którym dziecko na co dzień nie mieszka.
- Kwestie majątkowe – sąd może, na zgodny wniosek stron, rozstrzygnąć od razu podział majątku wspólnego, o ile nie spowoduje to nadmiernego przedłużenia postępowania. Chodzi o majątek wspólny wypracowany w trakcie trwania małżeństwa (majątek dorobkowy). Jeśli strony nie są jeszcze gotowe na podział majątku wspólnego, mogą uregulować to w osobnym postępowaniu po rozwodzie.
Warto podkreślić, że rozstrzygnięcia dotyczące dzieci (opieka, kontakty, alimenty) są zawsze kontrolowane przez sąd przez pryzmat dobra małoletnich. Nawet jeśli małżonkowie uzgodnili między sobą warunki, sąd może ich nie zaakceptować, jeżeli uzna, że naruszają interes dziecka.
Rozwód bez orzekania o winie a alimenty na małżonka
W trybie rozwodu bez orzekania o winie co do zasady przyjmuje się, że żaden z małżonków nie został uznany za wyłącznie winnego rozpadu pożycia. To ma znaczenie przy alimentach między dorosłymi. Po rozwodzie z orzekaniem o winie (czyli gdy sąd wskaże jednego z małżonków jako wyłącznie winnego) zakres możliwych roszczeń alimentacyjnych drugiej strony jest szerszy. W rozwodzie bez orzekania o winie alimenty na rzecz byłego małżonka mogą być zasądzone przede wszystkim wtedy, gdy znajduje się on w niedostatku. W praktyce wiele osób decyduje się na rezygnację z żądania alimentów od drugiego małżonka, co dodatkowo upraszcza sprawę.
Rozwód za porozumieniem stron a dzieci
W przypadku rozwodu za porozumieniem stron kluczowe znaczenie ma dobro wspólnych małoletnich dzieci stron, dlatego sąd bada, czy rozwód nie wpłynie negatywnie na sytuację dzieci. Małżonkowie powinni przedstawić uzgodnienia dotyczące władzy rodzicielskiej, kontaktów oraz alimentów, tak aby orzekając rozwód sąd miał pewność, że opieka jest stabilna i odpowiedzialna.
Jak wygląda polubowny podział majątku po rozwodzie?
Jeżeli strony są zgodne, można przeprowadzić rozwód wraz z podziałem majątku – strony mogą wskazać udziały w majątku wspólnym i sposób jego podziału jeszcze w toku sprawy o rozwód. Taki polubowny podział majątku, obejmujący np. mieszkanie, oszczędności czy samochód, pozwala uniknąć osobnego procesu o majątek.
Zalety rozwodu za porozumieniem stron
Rozwód za porozumieniem stron ma kilka wymiernych plusów. Po pierwsze, jest zwykle szybszy niż rozwód z orzekaniem o winie, ponieważ nie wymaga gromadzenia i analizowania przez sąd rozległych dowodów na naganne zachowanie jednego z małżonków. Po drugie, jest mniej konfliktowy: strony nie muszą publicznie przerzucać się oskarżeniami o zdradę, przemoc, nadużywanie alkoholu czy marnotrawienie majątku. To ogranicza emocjonalne koszty postępowania i ułatwia dalszą współpracę rodzicielską. Po trzecie, może być tańszy – krótsze postępowanie to niższe koszty obsługi prawnej oraz mniejsze ryzyko konieczności wielu terminów rozpraw.
Istotna jest też kontrola nad wynikiem. W modelu ugodowym to sami małżonkowie kształtują treść przyszłego życia po rozwodzie: jak ułożą opiekę nad dziećmi, jak podzielą majątek wspólny, czy i w jaki sposób będą partycypować w kosztach utrzymania dzieci. Nie zdają się wyłącznie na decyzję sądu – przedstawiają sądowi kompleksowe porozumienie, a sąd tylko je weryfikuje pod kątem zgodności z prawem i dobrem dzieci.
Czy zawsze warto iść w porozumienie?
Nie zawsze. Jeżeli rozstanie wynika z rażąco nagannego zachowania jednego z małżonków, a sytuacja drugiego małżonka po rozwodzie ulegnie znacznemu pogorszeniu finansowemu, rozwód z orzeczeniem o winie może być korzystny. W takim wariancie sąd może obciążyć jednego z małżonków wyłączną winą za rozkład pożycia. Ma to wpływ choćby na możliwość dochodzenia alimentów między dorosłymi, gdy niewinny małżonek niekoniecznie znajduje się w niedostatku, ale po rozwodzie jego stopa życiowa istotnie spada.
Trzeba jednak pamiętać, że postępowanie przy orzekaniu o winie jest dłuższe, bardziej bolesne dowodowo i często wymaga ujawnienia prywatnych szczegółów pożycia przed sądem. Dla wielu osób – zwłaszcza gdy priorytetem jest szybkie i względnie spokojne zakończenie relacji – rozwód za porozumieniem stron będzie rozwiązaniem pragmatycznym.
Ile trwa rozwód za porozumieniem stron?
Szybki rozwód za porozumieniem bywa możliwy nawet przy jednej rozprawie, jeżeli sporządzony pozew o rozwód jasno opisuje sytuację stron, a w uzasadnieniu pozwu o rozwód wykazano trwały rozkład pożycia a druga ze stron zgadza się na rozwiązania zaproponowane w pozwie lub dokona w nich jedynie niewielkich zmian. W praktyce ile trwa rozwód bez orzekania zależy od obłożenia sądu i tego, czy sąd uzna, że ustalenia w sprawie dzieci i majątku są wystarczająco jasne, aby zakończyć sprawę na pierwszym terminie.
Ile kosztuje rozwód bez orzekania o winie?
Opłata sądowa od pozwu jest stała i wynosi 600 zł, ale w przypadku rozwodu za porozumieniem stron bez orzekania o winie koszty sądowe wynoszą 300 zł (Sąd zwraca powodowi połowę uiszczonej opłaty). Do tego dochodzą ewentualne honoraria pełnomocnika, jednak przeprowadzić rozwód za porozumieniem zwykle jest taniej niż prowadzić spór i składać pozew rozwodowy z orzeczeniem o winie jednego z małżonków.
Jak złożyć pozew o rozwód bez orzekania o winie?
Aby uzyskać rozwód, trzeba napisać pozew – formalnie pozew o rozwód należy złożyć w sądzie okręgowym właściwym dla ostatniego wspólnego miejsca zamieszkania małżonków, jeżeli choć jedno z nich tam wciąż mieszka. Wniesiony pozew o rozwód za porozumieniem powinien zawierać żądanie małżonków, aby sąd zaniechał orzekania o winie stron, propozycję kontaktów z dziećmi, alimentów oraz – jeżeli to możliwe – wniosek o podział majątku. Po doręczeniu odpisu pozwu o rozwód druga strona może potwierdzić zgodę na rozwód w odpowiedzi i tym samym przyspieszyć tok sprawy o rozwód.
Szukasz pomocy adwokata? Skontaktuj się z naszą kancelarią!
Decydując się na rozwód, warto skonsultować się z profesjonalistą, aby poprawnie przygotować sporządzony pozew o rozwód i zadbać o elementy takie jak podział majątku, kontakty z dziećmi oraz alimenty.
Doświadczony adwokat pomoże przeprowadzić rozwód za porozumieniem w sposób możliwie spokojny, wskaże, jak złożyć pozew o rozwód tak, aby cały proces przebiegł sprawnie i bez niepotrzebnych konfliktów. Jeśli chcesz uzyskać rozwód możliwie szybko i bez eskalacji sporu, zapraszamy do kontaktu – pomożemy Ci bezpiecznie przejść przez rozwiązanie małżeństwa bez orzekania o winie.
Podsumowanie
Rozwód za porozumieniem stron to w istocie wspólne, świadome działanie dwojga dorosłych ludzi, którzy uznali, że ich związek nie spełnia już funkcji emocjonalnych, fizycznych ani ekonomicznych, a zupełny i trwały rozkład pożycia nie daje nadziei na ratunek. Małżonkowie przygotowują pozew (ale złożyć pozew może wyłącznie jedno z nich), przedstawiają sądowi spójne porozumienie co do dzieci, alimentów, kontaktów oraz – jeżeli to możliwe – co do podziału majątku wspólnego.
Po przeprowadzeniu rozprawy, często już na pierwszym terminie, sąd może orzec rozwód i tym samym doprowadzić do formalnego rozwiązania małżeństwa. Dzięki temu obie strony szybciej wychodzą z konfliktu, a kwestie tak wrażliwe jak wysokość alimentów czy podział majątku mogą zostać ustalone w sposób przewidywalny, zamiast być narzucone po długiej batalii procesowej.
Chcesz przeprowadzić rozwód szybko i bez zbędnych sporów? Skontaktuj się z naszą kancelarią, a pomożemy Ci sporządzić pozew i przejść przez cały proces – adwokatkaczorowska.pl.
