Jak udowodnić utrudnianie kontaktów z dzieckiem?

Prawo do kontaktu z dzieckiem przysługuje każdemu rodzicowi, niezależnie od tego, czy sprawuje bezpośrednią opiekę nad dzieckiem, czy nie. Jest to uprawnienie wynikające z samego faktu posiadania statusu rodzica i co do zasady nie może być ono uzależniane od zakresu władzy rodzicielskiej ani od tego, kto mieszka z dzieckiem na co dzień. Jednak w praktyce często zdarza się, że drugi rodzic utrudnia kontakty z dzieckiem – czy to poprzez brak wydania dziecka w ustalonym terminie, czy poprzez inne działania zmierzające do osłabienia więzi dziecka z rodzicem.

W takich sytuacjach kluczowe jest udowodnienie przed sądem, że rodzic utrudnia kontakt i że takie postępowanie narusza dobro dziecka. W niniejszym artykule omówię, jak krok po kroku udokumentować i skutecznie dochodzić swoich praw, powołując się na przepisy oraz doświadczenia praktyki sądowej.

Prawo do kontaktu z dzieckiem a ustalenie kontaktów

Zgodnie z art. 113 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, niezależnie od tego, komu przyznano władzę rodzicielską, oboje rodzice mają prawo i obowiązek utrzymywania więzi emocjonalnej z dzieckiem. Jeżeli rodzice nie są w stanie dojść do porozumienia, konieczne staje się ustalenie kontaktów z dzieckiem przez sąd.

Orzeczenie sądu – czy to w trakcie sprawy o rozwód, czy w odrębnym postępowaniu – określa, kiedy i w jaki sposób będą odbywały się spotkania. Może ono obejmować np.:

spotkania w miejscu zamieszkania dziecka,
zabieranie dziecka poza jego stałe miejsce pobytu,
kontakty telefoniczne, online, listowne,
spotkania w obecności kuratora.

Kiedy jedno z rodziców nie respektuje tego postanowienia sądu i utrudnia kontakty, wówczas konieczne jest sięgnięcie po środki prawne.

Na czym polega utrudnianie kontaktów z dzieckiem?

Utrudnianie kontaktów przyjmuje różne formy. Najczęściej spotykane to:

symulowanie choroby dziecka – gdy drugi rodzic powołuje się na niezdolność dziecka do spotkania, mimo braku podstaw medycznych,
nieobecność dziecka w ustalonym miejscu i czasie (np. matka lub ojciec wyjeżdża z dzieckiem, mimo że kontakt został zaplanowany),
odmowa kontaktów z powodu rzekomej niechęci dziecka – choć często ta „niechęć” wynika z nastawiania dziecka przeciwko drugiemu rodzicowi,
utrudnianie kontaktu telefonicznego i online,
oskarżenia o naruszenie prawa (np. molestowanie), które mają uniemożliwić spotkania,
przeprowadzka za granicę lub daleko od dotychczasowego miejsca zamieszkania dziecka, bez porozumienia z drugim rodzicem.

Takie zachowania nie tylko naruszają orzeczenia sądowe, ale także poważnie godzą w dobro dziecka i jego prawo do więzi z obojgiem rodziców.

Jak udowodnić, że drugi rodzic utrudnia kontakt?

Aby egzekucja kontaktów była możliwa, konieczne jest zgromadzenie dowodów. Poniżej przedstawiam najważniejsze sposoby.

1. Korespondencja

Wiadomości SMS, e-maile czy konwersacje na komunikatorach (Messenger, WhatsApp) stanowią mocny dowód. Jeśli rodzic jednoznacznie pisze, że nie wyda dziecka albo odwołuje spotkanie bez uzasadnionego powodu, dowód taki ma duże znaczenie.

2. Brak odpowiedzi

Jeśli drugi rodzic nie odpowiada na próby kontaktu, warto po każdym nieudanym spotkaniu wysłać wiadomość potwierdzającą, że kontakt się nie odbył. Takie dowody sąd traktuje jako istotne w procesie.

3. Świadkowie

Jeżeli rodzic regularnie przyjeżdża po dziecko do jego miejsca zamieszkania, a do kontaktu nie dochodzi, warto mieć ze sobą świadka. Może nim być np. członek rodziny, przyjaciel lub sąsiad.

4. Notatki policyjne

Wezwanie Policji w sytuacji, gdy dziecko nie jest wydawane, kończy się sporządzeniem notatki służbowej. Choć funkcjonariusze nie mają prawa przymusowo odebrać dziecka, to notatka taka jest cennym dowodem w sprawie.

5. Nagrania wideo lub zdjęcia

Dokumentacja fotograficzna z miejsca i czasu, kiedy miało dojść do kontaktu, może potwierdzić, że rodzic był gotowy do spotkania, ale drugi rodzic utrudniał kontakt.

Mechanizm egzekucji kontaktów – zagrożenie nakazaniem zapłaty

W praktyce nie chodzi o to, by Policja odbierała dziecko siłą. Egzekucja kontaktów odbywa się poprzez sankcje finansowe. Procedura ma charakter dwuetapowy:

Pierwszy etap – rodzic uprawniony składa wniosek o wydanie postanowienia o zagrożeniu nakazaniem zapłaty. Sąd wskazuje w nim, że za każde naruszenie obowiązku kontaktów drugi rodzic będzie musiał zapłacić określoną sumę (np. 200 zł).
Drugi etap – jeśli rodzic nadal utrudnia kontakty z dzieckiem, sąd – na wniosek – wydaje orzeczenie zobowiązujące do zapłaty kwoty wynikającej z iloczynu ustalonej stawki i liczby naruszeń (np. 5 niezrealizowanych kontaktów x 200 zł = 1000 zł).

Taki system „uderzenia po kieszeni” działa odstraszająco i skłania rodziców do respektowania orzeczeń.

Przykład z praktyki

Ojciec przyjeżdża po dziecko zgodnie z harmonogramem określonym w orzeczeniu sądu. Matka jednak kilkukrotnie odmawia wydania dziecka, powołując się na dodatkowe zajęcia. Ojciec dokumentuje sytuację (wiadomości, świadkowie, notatka policyjna). Następnie składa do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dziecka wniosek o zagrożenie nakazaniem zapłaty w wysokości 300 zł za każde naruszenie. Po kilku kolejnych odmowach składa wniosek o nakazanie zapłaty. Sąd wydaje postanowienie, nakazujące matce zapłatę 1800 zł.

Choroba dziecka a kontakty

Nie każda odmowa wydania dziecka stanowi utrudnianie kontaktów. Jeżeli dziecko faktycznie jest chore, a kontakt mógłby zagrozić jego zdrowiu lub życiu, odmowa może być uzasadniona. W takiej sytuacji rodzic powinien jednak poinformować drugiego o stanie zdrowia małoletniego i umożliwić mu np. korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość.

Władza rodzicielska a prawo do kontaktów

Częstym błędem jest utożsamianie prawa do kontaktów z zakresem władzy rodzicielskiej. Nawet jeśli sąd ograniczył władzę rodzicielską jednemu z rodziców, nadal przysługuje mu prawo do spotkań, chyba że sąd wyraźnie tego zakazał. Dlatego fakt, że dziecko mieszka z jednym z rodziców, nie upoważnia go do samowolnego decydowania o kontaktach.

Alimenty a kontakt z dzieckiem

Często rodzic, który sprawuje opiekę, powołuje się na brak płacenia alimentów jako powód odmowy kontaktu. Tymczasem obowiązek alimentacyjny i prawo do kontaktu to dwie odrębne kwestie. Brak płatności alimentów nie daje podstawy do naruszenia orzeczenia sądu w zakresie spotkań.

Jakie kwoty zasądza sąd?

Nie ma sztywnych widełek. Najczęściej są to sumy od 100 zł do 400 zł za każde naruszenie, choć jeśli rodzic ma wysokie zarobki, kwota może być wyższa. Sąd, wydając postanowienie, musi jednak wziąć pod uwagę sytuację materialną rodzica, który utrudnia kontakty.

Rola profesjonalnego pełnomocnika

Sprawy dotyczące dzieci są wyjątkowo trudne emocjonalnie. Dlatego warto skorzystać z pomocy profesjonalisty. Adwokat, radca prawny czy wyspecjalizowana kancelaria pomoże w prawidłowym przygotowaniu wniosku, zebraniu dowodów i reprezentacji przed sądem. Doświadczony prawnik zadba, by sprawa przebiegła sprawnie i by dobra dziecka były należycie chronione.

Potrzebujesz pomocy w sprawach kontaktów z dzieckiem po rozwodzie?

Jeśli po rozwodzie napotykasz trudności w zakresie ustanowienia opieki z dzieckiem, a drugi rodzic utrudnia realizację kontaktów, nie musisz mierzyć się z tym samodzielnie. Profesjonalne wsparcie prawne pozwoli Ci skutecznie dochodzić swoich praw przed sądem, dbając jednocześnie o dobro dziecka. W takich sytuacjach warto skorzystać z pomocy adwokata. Zapraszam do kontaktu z moją kancelarią!

Podsumowanie

Prawo do kontaktu z dzieckiem jest niezależne od zakresu władzy rodzicielskiej.
Jeżeli drugi rodzic utrudnia kontakty z dzieckiem, konieczne jest zgromadzenie dowodów (korespondencja, świadkowie, notatki policyjne, nagrania).
Skutecznym narzędziem jest wniosek o zagrożenie nakazaniem zapłaty, a w razie dalszych naruszeń – wniosek o nakazanie zapłaty.
Egzekucja kontaktów odbywa się przed sądem rodzinnym właściwym ze względu na zamieszkania dziecka.
Alimenty i kontakty to dwie odrębne kwestie – brak płatności nie może być powodem odmowy kontaktu.
Każde działanie sądu i rodziców powinno uwzględniać przede wszystkim dobro dziecka.

FAQ – najczęściej zadawane pytania

1. Co zrobić, gdy matka utrudnia kontakty ojca z dzieckiem?

Jeśli matka utrudnia kontakty ojca, warto w pierwszej kolejności dokumentować sytuacje, w których kontaktu nie doszło (wiadomości, świadkowie, notatki policyjne). Następnie należy złożyć odpowiedni wniosek do sądu – w zależności od etapu sprawy może to być wniosek o uregulowanie kontaktów z dzieckiem, wniosku o ustalenie kontaktów, albo złożyć wniosek o zagrożenie nakazaniem zapłaty określonej sumy pieniężnej.

2. Jak wygląda procedura w przypadku utrudniania kontaktów?

W sprawie kontaktów postępowanie ma charakter dwuetapowy:

Najpierw można złożyć wniosek o zagrożenie nakazaniem zapłaty określonej sumy za każdy przypadek niewykonywania kontaktów.
Jeśli to nie przyniesie skutku i nadal dochodzi do utrudniania kontaktów, sąd może wydać postanowienie o nakazaniem zapłaty określonej sumy pieniężnej.

3. Co grozi za utrudnianie kontaktów z dzieckiem?

Za uporczywego utrudniania kontaktów grożą konsekwencje finansowe. Sąd może nakazać drugiemu rodzicowi kontaktów z dzieckiem zapłatę nawet kilkuset złotych za każdy przypadek, w którym wydania dziecka na kontakt nie doszło. W skrajnych przypadkach uporczywego naruszania prawa dziecka do kontaktu z obojgiem rodziców, sąd może rozważyć nawet pozbawienie władzy rodzicielskiej.

4. Jak udowodnić, że doszło do utrudniania kontaktów?

Dowodami w postępowaniu sądowym dotyczącym kontaktów z dzieckiem mogą być:

wiadomości SMS i e-mail potwierdzające, że drugi z rodziców odmawia wydania dziecka,
świadkowie obecni w miejscu ustalonego spotkania,
notatki policyjne, jeśli interweniowano,
nagrania i zdjęcia dokumentujące, że rodzic uprawniony przybył na kontakt.

5. Czy dziecko ma prawo do kontaktu z obojgiem rodziców?

Tak. Prawo to wynika z przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Dziecko ma prawo do utrzymywania więzi z obojgiem rodziców – niezależnie od tego, kto sprawuje pieczę nad dzieckiem. Dlatego każde utrudnianie kontaktów narusza przede wszystkim dobro dziecka.

6. Co zrobić w takiej sytuacji, gdy utrudniane są kontakty z dzieckiem?

Należy:

zebrać dowody,
zgłosić utrudnianie kontaktów z dzieckiem do sądu,
złożyć wniosek o uregulowanie kontaktów albo – jeśli są już ustalone – złożyć wniosek o zagrożenie nakazaniem zapłaty określonej sumy pieniężnej.

7. Czy matka dziecka może powołać się na niechęć dziecka, by nie wydać go na spotkanie?

Nie. Choć dziecko ma prawo wyrażać swoje emocje, to obowiązkiem obojga rodziców jest wspieranie relacji dziecka z drugim rodzicem. Jeżeli matka utrudnia w ten sposób realizację orzeczenia, sąd może uznać to za przypadek niewykonywania kontaktów i nałożyć sankcję finansową.

8. Czy mogę zgłosić utrudnianie kontaktów Policji?

Tak, można wezwać Policję, aby sporządziła notatkę z sytuacji, w której kontaktu z drugim rodzicem nie zrealizowano. Trzeba jednak pamiętać, że funkcjonariusze nie mogą siłą odebrać dziecka i przekazać go drugiemu rodzicowi. Notatka policyjna może być jednak bardzo cennym dowodem w sprawie rodzinnych dotyczących kontaktów.

9. Czy alimenty mają wpływ na realizację kontaktów?

Nie. Obowiązek płacenia alimentów jest niezależny od prawa do kontaktów. Nawet jeśli rodzic nie płaci alimentów, drugi z rodziców nie ma prawa naruszyć orzeczenia sądu dotyczącego kontaktów z dzieckiem.

10. Jakie znaczenie ma postanowienie sądu w sprawie kontaktów?

Postanowienie sądu jest wiążące i określa sposób realizacji kontaktów z dzieckiem zgodnie z ustalonym harmonogramem. Jego niewykonywanie może prowadzić do zagrożenie nakazaniem zapłaty określonej sumy lub w dalszej kolejności do nakazaniem zapłaty określonej sumy pieniężnej.

11. Czy można zmienić zasady uregulowania kontaktów?

Tak. Jeśli zmieni się sytuacja życiowa dziecka lub rodziców, można złożyć odpowiedni wniosek o zmianę sposobu realizowania kontaktów. Wtedy sąd bada sprawę ponownie, kierując się przede wszystkim dobrem dziecka.

12. Kiedy warto skorzystać z pomocy prawnika?

W przypadku, gdy dochodzi do utrudniania kontaktów i potrzebne jest postępowanie sądowe, dobrze jest skorzystać z pomocy profesjonalisty – adwokata lub radcy prawnego. Specjalista z kancelarii spraw rodzinnych pomoże przygotować właściwe wnioski, zgromadzić dowody i zadba, by władzy rodzicielskiej i kontaktów z dzieckiem nie naruszono.

13. Czy utrudnianie kontaktów może wpłynąć na władzę rodzicielską?

Tak. W przypadku uporczywego utrudniania i lekceważenia orzeczeń sądowych, sąd może rozważyć ograniczenie, a nawet pozbawienie władzy rodzicielskiej. Wszystko zależy od tego, czy zachowanie rodzica narusza dobro dziecka i uniemożliwia mu kontaktów z obojgiem rodziców.

14. Co mogę zrobić, jeśli kontakty rodzica z dzieckiem są notorycznie utrudniane?

Warto:

dokumentować każdy przypadek,
zgłosić utrudnianie kontaktów w sądzie,
złożyć wniosek do sądu o sankcję finansową wobec rodzica, który nie respektuje orzeczeń,
w razie potrzeby – wnioskować o zmianę uregulowania kontaktów lub nawet o ograniczenie pieczy nad dzieckiem rodzicowi, który utrudnia realizację kontaktów.